KDE çevirileri kılavuzu

KDE
Çevirileri Kılavuzu

Bu
belge KDE çevirileriyle ilgilenen ya da merakı olan herkese
hitaben hazırlanmıştır. Çeviri ve yerelleştirme,
programlama dışında bize yapabileceğiniz bir çok katkıdan
bir tanesi olmakla beraber, özgür ve açık kaynak
kodlu yazılımda ulusallığın sağlanması açısından en
önemlisidir.



i18n
ve l10n ve anlamları

i18n,
internationalization sözcüğünün
(uluslararasılaştırma) kısaltmasıdır. "i" ve "n"
arasında 18 harf vardır. Yine l10n de aynı mantıkla
"localization" sözcüğünün
(yerelleştirme) kısaltmasıdır. İkisi arasındaki fark da şudur:
i18n yalnızca çevirileri kapsar; l10n ise tam anlamıyla bir
yerelleştirmeyi ifade eder. Yerelleştirmenin farkı, bir ülkenin
para birimini, alfabesini, zaman dilimini, yazılış biçimlerini
ve dil özelliklerini tamamen yansıtacak bir genel toplamı
ifade etmesidir.





POT
ve PO Dosyaları


Çeviriler için
bir şablon niteliği taşıması için İngilizce menü ve
diyalog dosyaları .pot uzantılı ASCII dosyaları olarak
hazırlanırlar. Bu uzantı "portable object template"in, "yani
taşınabilir nesne şablonu" teriminin kısaltmasıdır. Çeviri
takımları POT dosyalarını alarak üzerlerinde gerekli
değişiklikleri yaparlar ve kendi dillerinin PO dosyalarını
sisteme eklerler.


Çeviri yapan
kişiler, PO dosyalarını alarak bunu Kbabel gibi bir yazılım
sayesinde çevirir, denemek isterlerse de MO (machine object,
makine nesnesi) haline çevirirler. Çeviri takımının
asıl görevi sadece kendi dillerindeki PO dosyasını hazırlayıp
SVN'ye göndermektir; fakat işlem sonrasında çevirmenin
çevirdiği programı kurup denemesi her zaman önerilir.



Çeviriye
Başlamak

Öncelikle
GNU/Linux sisteminize, eğer yoksa, KDE masaüstü sistemini
kurmanız gereklidir. Her ne kadar zorunlu olmasa da en yeni KDE
sürümü her zaman daha iyi olacaktır. Bu size
çeviriler sırasında kolaylık sağlar. Bundan sonra, grafik
arayüzlerini çevirmeye başlayabilirsiniz.

-
Kbabel ve UTF-8 kodlaması kullanınız.
- msgid leri
çeviriniz.
-
msgfmt --statistics kdelibs.po. komutu ile test ediniz.
- Bu
dosyaları koordinatöre gönderiniz.
- Bu belgenin
pratik ipuçları kısmını da mutlaka okuyunuz.
-
Çevirilerin durumuna www.kde.org.tr/durum adresinden
bakılabilir.




PO
ve POT Dosyalarının Çevrilmesi

Öncelikle
"Gettext" hakkında yeterli düzeyde bilgi edinmeniz
önerilir. PO ve POT dosyalarının çevrilmesinde
kullanabileceğiniz Kbabel ve Gtranslator gibi özel programlar
vardır. Eğer çevireceğiniz programla ilgili daha önceden
yapılmış herhangi bir çeviri yoksa, POT dosyasını Kbabel
ile açıp çevirdikten sonra PO olarak kaydederek
projede dosya güncellemesi yapma yetkisine sahip olan kişilere
bu dosyaları iletebilirsiniz. POT dosyalarını veya üzerlerinde
hâlihazırda çalışma yapılmış olan PO dosyalarını http://i18n.kde.org/stats/gui/trunk/tr/
altından bulup indirebilirsiniz. Zamanla yeni sürümler
çıktıkça bu çevirileri güncelleyebilirsiniz.
Bulanık bölümler için sözcük
üretebilirsiniz.


Örnek
bir dosya:



msgid
""
msgstr ""
"POT-Creation-Date:
2000-02-17 00:58+0100n"
"PO-Revision-Date: 2000-02-17
08:43+METn"
"Last-Translator: Thomas Diehl
n"
"Language-Team: Deutsch n"
"MIME-Version:
1.0n"
"Content-Type: text/plain;
charset=utf8n"
"Content-Transfer-Encoding:
8bitn"
"X-Generator: KBabel 0.4n"

Karakter
seti olarak utf8 kullanılır.


Almanca
bir çeviriden örnek:
#: kedit.cpp:90
kedit.cpp:1071
msgid "Show &Status Bar"
msgstr
"&Statusleiste anzeigen"


Bu
çeviri bulanıktır.



#,
fuzzy
msgid "Renice Process"
msgstr "Laufende
Prozesse"




Çünkü
başında fuzzy yazmaktadır.

Bu da aynı şekilde
hatalıdır:

#:
kpackage.cpp:613
#, fuzzy, c-format
msgid
"Unknown package
type: %1"
msgstr "Unbekannter Pakettyp: %s"



Doğrusu:



#:
kpackage.cpp:613
#, c-format
msgid "Unknown
package type:
%1"
msgstr "Unbekannter Pakettyp: %1"



%1
ve %2 gibi ifadeler de programda girilen değerlere göre
değişecek değerlerdir ve aynen çevrilmiş satırda da
bulunmalıdır; fakat dilimizdeki cümle kurgusu sebebiyle
yerleri düzeltilmelidir:





Örnek:



%2
of %1 packages upgraded
%2 paketten %1'i güncellendi.



Sonuçta
şöyle bir hata çıkar:



10
paketten 20'si güncellendi.



Bu
gibi durumlarda çevrilecek satırdaki değişkenler baştan
düzenlenmelidir. (20 paketten 10'u güncellendi.)


Bu
gibi durumları sınamak için çevirdiğiniz programları
kendi sisteminizde denemenizi öneriyoruz. PO dosyalarının
ASCII editörlerle çevrilmesi zordur. Üstelik fazla
sayıda hatayla karşı karşıya kalınır. Bunun için Kbabel
gibi gettext katalog düzenleyici programları öneriyoruz.


Çeviride
Karşılaşılabilecek Zorluklar

#
ve ~ karakterlerinin özel bir anlamı vardır. Bu karakterler
sayesinde yeni sürümlerde kullanılmayan eski yazılar
yoruma çevrilirler. Dikkat etmeniz gereken diğer karakterler
ise şunlardır:


&
karakteri menü öğelerinde kullanılır. Alt ve Alt Gr
tuşlarına menüyü açma yetkisi verir. Bir adı da
hızlandırıcı tuştur. & karakterinden sonra gelen harf alt
tuşu ile birlikte basıldığında kısayolun verildiği menü
öğesini açılır. Bir programın menüsünde
aynı harfi iki farklı menü öğesi için
atamadığınızdan emin olmalısınız.

Bazı
PO dosyaları koşul bilgisi de denen açıklamalara sahiptir.
Bu bölümler _: ile başlarlar. Bu bölümleri
çevrilen kısımlara yazarsanız dosya çalışmaz.


Aşağıda doğru bir örnek vardır:


#:
kdeui/kstdaction.cpp:669
msgid ""
"_: beginning
(of line)n"
"&Home"
msgstr
"&Dateianfang"

#:
src/kernel/qaccel.cpp:562
msgid ""
"_:
QAcceln"
"Home"
msgstr "Pos1"








İşinizi
Denetlemek

Bir
PO dosyasını gereken denetimleri yapmadan görevli kişiye
iletmemeniz tercih edilir. Öncelikle sözdizimi denetimi
yapılmalıdır. msgfmt -statistics bu konuda yararlı bir komuttur.
Her dosyada mutlaka yapmanız gereken minimum denetim komutudur.
Kbabel ile bu denetimi yapmak için klavye kısayolu bile
vardır. Ayrıca SVN sunucusunda bu denetim günlük olarak
yapılır.

- _n: biçimindeki
açıklamaların çevrilen kısma eklenip eklenmediği
denetlenmelidir.
- %1 ve %2 gibi değişkenlerle ilgili
denetimler
yapılmalıdır.
- Eşittir işaretleri aynen aktarılmalıdır.



Çevirilerde
Özel Uygulamaları Kullanmak

Size
çevirilerde yardımı dokunacak pek çok uygulama
vardır. Bu uygulamalar çevrilmemiş ve bulanık bölümleri
ararlar, sözdizimi denetimi yaparlar ve dosyalardaki hataları
denetlerler. Bu iş için gerçek anlamda
önerebileceğimiz tek program Kbabel'dir.

Kbabel


Matthias Kiefer
tarafından yazılan Kbabel programının en önemli özelliği
bulanık (fuzzy) ya da çevrilmemiş (untranslated) satırları
kendiliğinden ekranda görüntülemesi ve çeviri
işleminin hatasız olarak tamamlanabilmesi için gerekli tüm
denetimleri yapabilmesidir.


Kbabel bunların yanı
sıra, dosya başlıklarını otomatik olarak güncelleyebilir,
dosyadaki satırları renklendirerek daha rahat okunmalarını
sağlayabilir ve aynı anda birden fazla dosya üzerinde
çalışmaya imkan verir.


Kbabel üzerinde
çalışılan dosyaları otomatik olarak UTF-8'e çevirir,
bu sayede PO dosyalarını KDE'ye göndermeden önce "recode"
ya da "iconv" komutları yardımıyla ISO-8859-9'dan UTF-8'e
çevirmeye gerek kalmaz.


Not: UTF-8 özel bir
kodlama türüdür. ASCII tablosunda 128'den yukarı kodu
olan harflerin iki karakter ile gösterilmesine olanak tanır.
Böylece 65000'den fazla karakter bu yolla tanımlanabilir. KDE
menülerinin ve belgelerinin tamamı UTF-8 ile kodlanmıştır.


Özellikleri

• 
  Her noktası "Bu Nedir?" açıklamasına
  sahiptir
  
• 
  Birden fazla
  dosyayı açabilir
  
• 
  Tanımlanabilir
  klavye kısayollarına sahiptir.
  
• 
  
  Güçlü sözdizimi denetim işlevleri vardır.
  
• 
  Geniş gezinti işlevi desteklerine sahiptir
  (önceki veya sonraki bulanık veya çevrilmemiş satırlara kolayca ulaşma
  ve arama yapma).
  
• 
  Eski mesajlara
  diff leri gösterir.
  
• 
  Sözdizimini
  renklendirebilir.
  
• 
  Başlık dosyası
  güncellemelerini kendiliğinden yapar.
  
• 
  Çevrilen mesajların bulanık durumunu
  kendiliğinden kaldırır.
  
• 
  
  Kolayca etiket ve URL girme seçeneklerine sahiptir.
  
• 
  Tam ve sorunsuz UTF8 desteği
  bulunur.
  
• 
  Sözlük
  eklentileriyle kelime önerileri yapabilir.
  
• 
  Bir seferde birden fazla dosyada sözdizimi
  denetimi yapabilir.
  
• 
  Bir çok dosyada
  aynı anda sözcük arama ve sözcükleri başka bir sözcükle değiştirme
  seçeneğini sunar.
  
• 
  Bu uygulama
  kdesdk alt projesine dahildir.
  

Gtranslator


Fatih Demir tarafından
yazılan Gtranslator, GNOME kütüphanelerini kullanır.
KBabel gibi kolay bir kullanım arayüzüne sahiptir.


Gtranslator
hakkında daha geniş bilgi için bu
programın ana
web sayfasını
ziyaret edebilirsiniz.


Bazı
İpuçları

-
Bir masaüstü ortamının yapısını bütün kılmak
önemlidir.Yani aynı terimin farklı programlarda farklı
isimlerle çevrilmiş olması hoş bir durum değildir. Bir
çeviri takımının en büyük amaçlarından
birisi bu bütünlüğü sağlamaktır.

-
Mümkün olduğu kadar yapılan işlerden takımın diğer
üyelerinin de haberi olsun. Takıldığınız yerleri sorun.
Çevirmenler koordinatörle irtibat halinde bulunursa işler
daha verimli ilerler..


-
Mümkün olduğu sürece gözden kaçan saçma
hataları ve sözdizimi hatalarını denetleyin.


-
Özellikle Kbabel kullanın.


- Programların
"Hakkında" bölümleri de .po dosyalarında genellikle
şu biçimde olur:

#: _translatorinfo.cpp:1
msgid
""
"_: NAME OF TRANSLATORSn"
"Your
names"
msgstr ""

#:
_translatorinfo.cpp:3
msgid ""
"_: EMAIL OF
TRANSLATORSn"
"Your emails"
msgstr ""

Eğer eposta adresi ya da
çevirenler birden fazlaysa o zaman virgülle
ayırabilirsiniz.